Çocuklar dünyayı keşfetmeye meraklı, enerjik ve hareketli bireylerdir. Ancak bazen bu hareketlilik, öğrenme sürecini zorlaştıran dikkat dağınıklığı ile karıştırılabilir. Aslında dikkat dağınıklığı, çocuğun yaşına, gelişim düzeyine ve çevresel faktörlere bağlı olarak değişebilen çok yönlü bir konudur. Peki, çocuklarda dikkat dağınıklığı ne zaman normal kabul edilir, ne zaman bir uzmana başvurmak gerekir?
Dikkat Dağınıklığı Nedir?
Dikkat dağınıklığı, çocuğun odaklanma süresinin kısa olması, bir işe ya da etkinliğe uzun süreli dikkat verememesi durumudur. Çocuklar çoğu zaman ödevlerini tamamlarken, ders sırasında öğretmeni dinlerken ya da günlük işlerini yaparken kolayca dikkatlerini kaybedebilirler. Ancak bu durum sürekli hâl alıyorsa, çocuğun sosyal ve akademik yaşamını olumsuz etkiliyorsa, dikkat dağınıklığı bir soruna işaret ediyor olabilir.
Dikkat Dağınıklığının Olası Belirtileri
Aşağıdaki durumlar, dikkat dağınıklığının işaretleri olabilir:
Ödev yaparken sık sık ara vermek ya da yarım bırakmak
Anlatılanları dinlemekte zorlanmak, sık sık dalıp gitmek
Detaylara dikkat etmeyip, basit hatalar yapmak
Dikkati kolayca dağıtan çevresel uyarıcılara karşı hassas olmak
Başladığı işi bitirmekte zorlanmak
Eşyalarını sık sık kaybetmek
Dağınık ve düzensiz çalışma alışkanlıkları
Zaman yönetimi konusunda sorun yaşamak
Bu tür belirtiler, sadece arada sırada yaşanıyorsa normal gelişimin bir parçası olabilir. Ancak bu davranışlar sürekli hale gelmişse ve çocuğun okul başarısını, arkadaş ilişkilerini ya da özgüvenini etkiliyorsa, dikkatle değerlendirilmelidir.
Dikkat Dağınıklığına Neler Sebep Olabilir?
Gelişimsel Özellikler: Küçük yaşlarda dikkat süresi doğal olarak daha kısadır. Her çocuk aynı hızda gelişmez.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB): Dikkat dağınıklığı, bazen bu nörogelişimsel bozukluğun bir parçası olabilir.
Çevresel Faktörler: Gürültülü ev ortamı, düzensiz uyku, sağlıksız beslenme gibi durumlar dikkat performansını etkileyebilir.
Duygusal Durumlar: Kaygı, stres, travmalar ya da aile içi sorunlar da çocukların dikkatini dağıtabilir.
Ekran Süresi: Uzun süreli telefon, tablet veya televizyon kullanımı, dikkat süresini olumsuz etkileyebilir.
Öğrenme Güçlüğü: Çocuğun anlamakta zorlandığı derslerde dikkati çabuk dağılabilir.
Ebeveynler ve Öğretmenler Neler Yapabilir?
Dikkat dağınıklığı yaşayan çocuklar, sadece uyarılmakla değil; desteklenerek, anlaşılmaya çalışılarak gelişim gösterebilir. İşte bazı öneriler:
Düzenli bir rutin oluşturun. Aynı saatlerde ders çalışma, uyuma ve oyun oynama alışkanlıkları geliştirin.
Çalışma ortamını sadeleştirin. Masada yalnızca gerekli malzemeler bulunsun; dikkat dağıtıcı nesneler kaldırılmalı.
Kısa aralarla çalışmasına izin verin. 20-25 dakikalık odaklanma süresinden sonra 5 dakikalık molalar işe yarayabilir.
Övgü ve teşvik kullanın. Küçük başarılarını takdir etmek, çocuğun motivasyonunu artırır.
Fiziksel aktiviteye yer verin. Spor, çocukların hem enerjilerini sağlıklı bir şekilde boşaltmalarını sağlar hem de dikkatlerini toplamalarına yardımcı olur.
Teknoloji kullanımını sınırlandırın. Özellikle ders saatlerinde ekranlardan uzak durmak faydalıdır.
Gerekirse uzman desteği alın. Psikolog, pedagog ya da çocuk psikiyatristi çocuğun gelişimini değerlendirebilir.
